Συμμαχία Οργανώσεων Κοινωνίας Πολιτών για τη Δημοκρατία

Α. Οι επιθέσεις εναντίον της κοινωνίας πολιτών αυξάνονται παντού στον κόσμο. Τόσο στις παραδοσιακές δημοκρατίες, ιδιαίτερα στις εκλογικές δημοκρατίες και φυσικά στα αυταρχικά κράτη. Με κανονιστικούς περιορισμούς, με περικοπή πόρων, με δικαστική εξόντωση, με δυσφήμηση που οδηγεί στη φίμωση, αλλά και με ευθείες, βίαιες επιθέσεις. Η ελευθερία της έκφρασης και η ανεξάρτητη δημοσιογραφία απειλούνται, η επιστημονική έρευνα απαξιώνεται, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναπαράγουν ανορθολογισμό, ανευθυνότητα και προκαλούν εκφοβισμό, δημιουργείται μια κουλτούρα καταστολής και ομηρείας της δημόσιας σφαίρας. Παράλληλα στο ίδιο περιβάλλον συρρίκνωσης της κρατικής υποστήριξης και της κοινωνικής αποδοχής, μεγαλώνουν οι ανάγκες, των ανθρώπων και της φύσης και κατά συνέπεια και η ανάγκη της μεγαλύτερης εθελοντικής συμβολής των πολιτών, των οργανώσεων τους και της φιλανθρωπίας (σύλλογοι και ιδρύματα), καθώς και των επιχειρήσεων στο πλαίσιο της εταιρικής ευθύνης, όπως φυσικά και των φορέων κοινωνικής οικονομίας. Το μέγεθος, η ωριμότητα και η αποτελεσματικότητα  της κοινωνίας πολιτών σήμερα είναι υψηλότερα από ποτέ, όπως αυτό φάνηκε και κατά την δεκαετή κρίση που πέρασε η χώρα μας. Οι συμπολίτες που απολαμβάνουν αυτή την ελευθερία της δράσης από κοινού, τη συνεργασία, τη δημιουργικότητα, την κοινωνική καινοτομία, την επίδραση και τις ευκαιρίες έκφρασης και αλληλεγγύης, έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια. Οι ΟΚΠ διαπνέονται από θετικό πνεύμα και προσφέρουν ένα θετικό πρότυπο σε όλη την κοινωνία. 

Β. Η φιλελεύθερη δημοκρατία έχει δύο πυλώνες: (α) τους θεσμούς της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και (β) τις άπειρες μορφές συμμετοχικής δημοκρατίας που εκδηλώνεται κυρίως μέσω της κοινωνίας πολιτών, της διαβούλευσης και άμεσης συμβολής, τα δύο αυτά συστατικά της δημοκρατίας είναι πρακτικά και θεσμικά ισότιμα. Όταν η δημοκρατία υποχωρεί, διαβρώνεται το έδαφος στο οποίο ευδοκιμεί η κοινωνία πολιτών. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες και η προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος είναι οι πλέον ευάλωτοι τομείς.  Επομένως παράλληλα με τις επιδιώξεις κάθε οργάνωσης, δημιουργείται το πρόσθετο αλλά ζωτικό καθήκον της υπεράσπισης των θεμελίων της δημοκρατίας μας. Η καθημερινή δημοκρατία, πολιτών και ενώσεων, αποτελούσε εξαρχής μέρος του ιδρυτικού συμβολαίου, σήμερα καθίσταται ακρογωνιαίος λίθος. Το ακώλυτο δικαίωμα στη δημιουργία ενώσεων πολιτών αποτελεί μεταξύ άλλων εκδήλωση της ελευθερίας της έκφρασης στην οποία συμβάλλει. Η πολιτειακή παιδεία και η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης αποτελούν το ποιοτικό οξυγόνο και τη βαθιά αναπνοή της δημοκρατίας συνολικά. 

Γ. Η αμοιβαία ανεκτικότητα μεταξύ όλων των ενώσεων πολιτών και η αποδοχή του πλουραλισμού, προβάλλει ως μια από τις προϋποθέσεις υπεράσπισης της κοινωνίας πολιτών και των οργανώσεων της και τελικά της ίδιας της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της κοινωνικής συμβίωσης, με ελευθερία, αλληλοκατανόηση και ειρήνη στο πλαίσιο του κράτους δικαίου. Μια νέα συναίνεση, αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ των φορέων της κοινωνίας πολιτών και των κυβερνήσεων που συνθέτουν αντιτιθέμενες απόψεις και συμφέροντα, καθώς και μεταξύ των ίδιων των ενώσεων πολιτών με βάση τις προτεραιότητες και την ιδιοσυστασία καθεμιάς, προκύπτει ως σύγχρονη και επιτακτική ανάγκη, για την οικονομική ανάπτυξη, τις βιώσιμες κοινότητες, την αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων εν ειρήνη και τη συμμετοχή όλων με βάση τις ανησυχίες, ανάγκες και επιθυμίες μας. Το «διαφωνώ με αυτό που λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμα σου να το λες», όταν στο πλαίσιο της κοινωνίας πολιτών μεταβολίζει τη μεγάλη σημερινή εξωτερική πίεση, αποκτά ευρύτερη χρησιμότητα στον βαθμό που κινητοποιεί και προσφέρει ένα νέο υπόδειγμα στην ίδια την αντιπροσωπευτική δημοκρατία και την πολιτική διαμέσου της επεξεργασίας νέων ιδεών, της προώθησης αλλαγών και κυρίως μιας απολύτως απαραίτητης στις μέρες μας νέας εποικοδομητικής συναίνεσης.

Δ. Ήλθε η ώρα να αναλάβουμε δράση. Ο ρόλος των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών, είναι να υπερασπίζονται με ακεραιότητα τους σκοπούς τους, όσο και την ίδια τη θεσμικά κατοχυρωμένη στο ανώτατο επίπεδο (Χάρτης ΟΗΕ, Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου) θέση της ίδιας της οργανωμένης κοινωνίας πολιτών στο πλαίσιο του δημοκρατικού πολιτεύματος και της ευνομούμενης κοινωνίας άρθρο 12 Συντάγματος Ελλάδας). Αυτό πρέπει να γίνεται υπό την προϋπόθεση ότι οι οργανώσεις μας και οι ίδιοι σεβόμαστε το κράτος δικαίου και την αρχή και κουλτούρα της μη βίας. Χρειάζεται επίσης τεχνική στήριξη και ενδυνάμωση των οργανώσεων. Το πνεύμα της συμμετοχής στα κοινά, είτε κατά την έννοια της αμφισβήτησης, είτε κατά την έννοια του εθελοντισμού, προσλαμβάνει την υψηλότερη και πλέον ολοκληρωμένη μορφή του, όταν αποδεχόμαστε ενεργά πως έχει ηθικά το δικαίωμα να ασκεί κριτική εκείνος που έχει το σθένος εμπράκτως να βοηθά. Μια Συμμαχία για τη δημοκρατία είναι μια δέσμευση επαγρύπνησης και μια Συμφωνία για τη νέα συναίνεση των ενώσεων πολιτών και ευρύτερα του μη κερδοσκοπικού τομέα στο σύνολό του εντός της ελληνικής κοινωνίας, αυτό που αποτελεί την καρδιά της δημοκρατίας μας.